Uluslararası Adalet Divanı(UAD)'ın 22 Temmuz 2010 tarihli kararı
Kosova Cumhuriyeti, 17 Şubat 2008 tarihinde bağımsız bir devlet olduğunu ilan etti. Bunun üzerine Sırbistan, Uluslararası Adalet Divanına (UAD)'a başvurarak bu kararın uluslararası hukuka aykırı olduğunu belirten bir karar vermesini talep etti. Uluslararası Adalet Divanı (UAD) 22 Temmuz 2010 tarihinde Kosova'nın bağımsızlık ilanının uluslararası hukuka aykırı olmadığına karar verdi.

Anavatanımız Türkiye ile KKTC, hidrokarbon konusunda büyük mağduriyetlere uğramak üzeredir. Ege ile Doğu Akdeniz'de aleyhimize oldu bittiler yaratılmıştır. Üzücü olan haklı olmamıza rağmen bu duruma düşmüş olmamızdır. Zamanında gerekli girişimleri yapmadığımız için haklarımızı yitirme tehlikesi ile karşı karşıya kaldığımız anlaşılmaktadır. Bu noktadan sonra artık Türkiye'nin bir savaşı göze alarak haklarını koruyabileceği iddia edilmektedir.

Son zamanlarda medyada sık sık KKTC yargısına yönelik eleştiriler yapılmaktadır. Bazı dostlarım ve hukukçular her olayda görüşümü merak edip soruyorlar. Onlara elimden geldiği ölçüde bilgi vermeye çalışıyorum. Buna rağmen konunun karmaşıklığı nedeniyle görüşlerimi yeterince ifade edemediğimi sanıyorum. Bu nedenle detaylı bir yazı yazıp görüşlerimi anlatma gereği duydum. Geçmiş deneyimlerim ışığında yargı sorunları ve yargının saygınlığı ile ilgili

Soru 1: Yüksek Adliye Kurulu Sisteminin iyi bir sistem olduğunu söylüyorsunuz. Ancak son zamanlarda Mahkemelere yönelik şikayetler gittikçe artmaktadır.

Soru 1 : Bir süre Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı yaptınız. KKTC seçim sistemi veya oy verme yöntemi ile ilgili eleştirileriniz oldu. Bu konuda görüşünüz nedir? KKTC ye uygun seçim sistemi nasıl olabilir?
Cevap 1 : KKTC de uygulanan seçim sitemi veya oy verme sistemi "Barajlı D'Hondt" sistemidir. Bu sistem ülkemize 1976 Seçim ve Halk Oylaması Yasası ile gelmiştir. Bu Seçim sisteminin olumlu ve olumsuz yönlerini öğrenmek için biraz gayret göstermek gerekir.

Soru: 17. 9. 2018 tarihinde yeni Adli Yıl törenle açıldı. Bu törenle ilgili izleniminiz nedir?

Cevap: Güzel bir tören oldu. Bilindiği gibi devletin 3 organından biri yargıdır. Yargının bu denli güzel tören yapması tüm dünyada KKTC nin bağımsız devlet olduğunu kanıtlar. Kalıcı bir devlet olma iradesini ifade eder.

Soru 1 : 7 Ocak 2018 Seçimlerinden önce "KKTC seçim sisteminin eleştirisi" başlıklı bir yazı yazdınız. Bu yazıda KKTC seçim sistemini eleştirdiniz. Seçimlerden sonra KKTC seçim sistemi yoğun bir şekilde tartışılmaya başlandı. Başkanlık sistemine geçilmesini önerenler var. Bu konularda görüşünüz nedir?

Cevap 1 : Seçim sisteminin yoğun bir şekilde tartışılması olumlu bir gelişme. Ancak benim seçimlerden önce öne sürdüğüm görüşlerle bugün medyada öne sürülen görüşler arasında fark var.

KKTC de uygulanan seçim sistemi ve sorunları:
7 Ocak 2018 de gerçekleşecek milletvekili genel seçimleri için siyasi partiler yoğun bir yarış içine girdiler. Adaylar geçmişte yaşanan sorunları  anlatmakta  ve kendilerine veya partilerine oy verilmesi halinde bu sorunların tekrarlanmayacağını söyleyerek parlak bir gelecek vadetmektedirler.

2006 yılında Yüksek Mahkeme Başkanlığından emekli olunca arkadaşlarım bir kitap yazarak deneyim ve görüşlerimi genç hukukçulara anlatmamı önerdiler. 2008 yılından sonra KKTC'de yeni kabul edilen tüzük değişikliği bu isteği kamçıladı. KKTC Barosunun bu konuyu tartışmaya başlaması ve bu konudaki görüşümü sorması üzerine "KKTC Yargısının Sorunları ve Örnek Yargı Oluşturma Çabaları" isimli bir kitabı yazdım. 2011 yılında basımı yapılan bu kitap Baro tarafından dağıtıldı ve kısa sürede tükendi. Genç hukukçular kitapta yer alan görüşleri sormaya devam ettiler. Bu esnada yargı ile ilgili yeni tartışmalar ve şikayetler bilgime geldi. Bu nedenle görüşlerimi tekrar yazmaya karar verdim ve bir yazı dizisi hazırlayarak Havadis gazetesinde yayınladım.

Geçen hafta yalancı şahitlik konusu  gazetelerin gündemindeydi. Öğrendiğime göre  ciddi bir suçtan tutuklu bulunan  bir sanık savunmasını yapmak için  yalancı tanık bulma çabası içine girdi. Aralarında avukat, polis de bulunan   kişiler ona yardımcı olmaya çalıştılar.

Bugün 18 Mart, Çannakkale zaferinin102 nci yıldönümü. Her yıl olduğu gibi bu yıl da zafer kutlamaları yapılıyor. Kıbrıslı Türklerin bu zaferde katkısı olduğu söylenmiyor. Halbuki Kıbrıslı bir Türk olan babam Dr. Mehmet Ali Erginel bir Çanakkale gazisidir. Kıbrıslı Türklerin Çanakkale savaşından uzak kalmadıklarını anlatma amacıyla babamın yaşamını okurlarımın bilgisine sunuyorum.

KKTC yargısının başarıları arasında, insan haklarını ve kadın erkek eşitliğini de sayabiliriz. Eşitlik ilkesi dünyadaki tüm Anayasalarda mevcuttur. Bu ilke kadın erkek eşitliğini de kapsamaktadır. Ne var ki bir ilkenin Anayasa veya Yasalarda yer alması başka şey, fiilen gerçekleşmesi başka şeydir.
 
Birçok ülke kadın erkek eşitliği ilkesini Anayasasına koyduğu halde uygulamaktan uzaktır. Çeşitli bahanelerle uygulamaktan kaçınan ülkeler vardır. KKTC Yüksek Mahkemesi olarak böyle bir uygulamaya sıcak bakamazdık. Anayasamızda bulunan her ilke gibi kadın erkek eşitliğini de sözde değil fiilen gerçekleştirmemiz gerektiğini düşünüyorduk. Yargıçları doğrudan Yüksek Adliye Kurulu atadığı, Mahkemelerde çalışan personelin atanmasında da söz sahibi olduğu için, eşitlik ilkesini fiilen hayata geçirmeye karar verdik.

Kıbrıs Uyuşmazlığının Hukuki Boyutu
Önce kendimle  ilgili kısa bir bilgi vereyim. 1965 yılında İstanbul hukuk fakültesinden mezun oldum. Kıbrısta bir süre avukatlık yaptıktan sonra 1973 yılında yargıç oldum. Kendimi  İngiliz ve Türk hukuk sistemlerinin, daha doğrusu Anglosakson ve Kıta Avrupası hukuk sistemlerinin hem  çatıştığı hem de  birlikte uygulandığı bir ortam içinde buldum. İki hukuk sistemini  kıyaslayan yazılar ve kitaplar yazdım. Bu eserleri web sayfamda bulup okuyabilirsiniz. Özellikle sanıkların tutuklu yargılanması  konusunda yazdıklarımı ilginç bulacağınızı düşünüyorum.

Yargının önemi konusunda fazla söz söylemeye gerek yoktur. Çünkü herkes bu konuda az, çok bilgi sahibidir. 
Bir ülkede yargının kusursuz çalışmasının ne kadar önemli olduğu biliniyor.  Toplum yaşamında halkın yargıya güvenmesi, bir gün bir anlaşmazlığa düşüp  Mahkemelere başvurduğu  zaman adalet bulacağına inanması son derece önemlidir. Böyle bir inancın oluşması halka güven verir, halkta çalışma ve yeni girişimlerde bulunma arzusu uyandırır. Yargının adil olması ve halkın yargının adil olduğuna inanması  toplum içindeki tüm faaliyetleri etkiler.

Mahkemenin fonksiyonu ve yargıcın görevi Anglosakson ve Kontinental sistemlerde birbirinden farklıdır. Anglosakson sistemde yargıcın görevi tarafsız kalarak hakem konumunda iki taraf arasındaki mücadeleyi yönetmektir. Gerçeği arayan taraflardır ve gerçek  tarafların mücadelesi sonunda bulunacaktır.  Kontinental sistemde ise yargıç  inisiyatifi ele alarak gerçeği doğrudan kendisi  aramaktadır.

KKTC Mahkemelerini dünyanın en adil mahkemelerinden biri haline getirme vizyonu ile çalışmaya ve görüşler üretmeye başlayınca geçmiş deneyimler önemli hale geliyor. Bu konuda bilgimizi artırmaya çalışalım.

KKTC yargısında yapılan hataları düzeltmek ve sistemi geliştirip dünyanın en iyi Mahkemelerinden birini oluşturmak için ilk yapmamız gereken şey uyguladığımız hukuk sisteminin temel ilkelerini yani Anglosakson usul hukukunu tanımaktır.

Yaptığımız gözlemler ve araştırmalar Kıbrısta uygulanan Anglosakson sistemin daha adil olduğunu gösterdi. Bu üstünlüğün sistemin "Adversarial" özelliğinden  ve sistemin temel ilkelerinden kaynaklandığını  ortaya çıkardı. Ayrıca Anglosakson sistemin her ülkeye  kendi hukukunu geliştirme olanağı tanıdığını gördük. Bu nedenle KKTC Mahkemelerini dünyanın en adil Mahkemelerinden biri haline getirmek için çaba göstermeye başladık.

Dünyanın en adil hukuk sistemlerinden birini  oluşturma idealini benimseyip bu perspektiften ülkemizdeki yasal sorunları irdelediğimiz zaman  çarpıcı gerçeklerle karşılaşırız.

Dünyanın en adil hukuk sistemlerinden birini  oluşturma idealini benimseyip bu perspektiften ülkemizdeki yasal sorunları irdelediğimiz zaman  çarpıcı gerçeklerle karşılaşırız.

Mahkemelerimizi dünyanın en adil Mahkemelerinden biri haline getirmek isteyenler icra sistemimizi de dünyanın en adil icra sistemlerinden bir haline getirmek için çaba harcarlar. Maalesef ülkemizde  icra sisteminde de  ciddi sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunları da inceleyerek çözüm aramamız gerekir.

Geçmiş bilgileri özetleyelim :  1974 den sonraki deneyimlerimiz ve gözlemlerimiz  bize Kıbrısta uygulanan Anglosakson sistemin Türkiyede uygulanan Kontinental sistemden daha adil olduğunu gösterdi. Uyguladığımız sistemin temel ilkelerine bağlı kalarak hukukumuzu geliştirmeye çalıştığımız zaman çok iyi sonuçlar alabileceğimizi hatta dünyanın en adil hukuk sistemlerinden birini oluşturabileceğimizi öğrendik.

KKTC de uygulanan Yüksek Adliye Kurulu Sistemi son derece ileri bir sistemdir. Bir çok ülkenin başarmak isteyip başaramadığını gerçekleştirmiştir. Bu başarıların en önemlisi Yargı Bağımsızlığıdır.  Ancak bu sistemin de sorunları vardır. Hemen söyleyelim Yüksek Adliye Kurulunun sorunlarını  çözeceğiz diye sistemi bozmamız ve tekrar Adalet Bakanlığına dönmemiz  hatalı olacaktır.  Bu nedenle mevcut sorunlar üzerinde titizlikle durup sistemin bozulmasını önleyecek çözüm arayışları içine girmemiz  gerekir.

Hukuk sistemimizde bir taraftan hatalı gelişmeler olurken  diğer taraftan isabetli işler yapıldığını gördük. Tarafsız bir gözle  olumlu ve olumsuz gelişmeleri irdelemeye  devam edelim. Dünyadaki uygulamaları incelediğimiz zaman Anayasa Mahkemelerinin yasaları denetleme ve iptal etme konusunda iki farklı yaklaşım içinde olduğunu görürüz.

KKTC de hukukun bazı alanlarında hatalı adımlar atılırken bazı alanlarda önemli  başarılar elde edildiğini görmüş bulunuyoruz. Bu başarıların en önemlisi Yargı Bağımsızlığıdır.  Bu konu üzerinde ve başarılı olduğumuz diğer konular üzerinde de durmamız gerekiyor. Çünkü değerini bilmez ve bilinçli bir şekilde korumazsak bu kazanımları yitirme olasılığımız vardır.

KKTC yargısında meydana gelen olumlu ve olumsuz gelişmeleri incelemeye devam edelim. Uyguladığımız Anglosakson sistemin temel ilkelerini göz önünde bulundurmamız gerektiğini gördük. Bunun yanı sıra KKTC Mahkemelerini dünyanın en adil mahkemelerinden biri haline getirme vizyonu ile konulara bakmalıyız. O zaman çeşitli konularda  çarpıcı gözlemler yapıp sonuçlara varmamız mümkün olabilir.

29.5. 2015
Hakim  Mehmet  Zeka Bey in ölüm yıl dönümünde Taner Erginel in  Kıbrıs gazetesinde yayınlanan yazısı:
Bugün Hakim Mehmet Zeka Beyi mezarı başında bir kez daha anmış bulunuyoruz.
 Zeka Beyle ilgili söylenenler arasında bir noktayı özellikle ön plana çıkarmak istiyorum. O da bir sanığın mahkumiyet öncesi  tutuklu kalması ile ilgili görüşleridir.

Kardeşim Çağatay Bey,
Çağatay Bey en sevdiğim dostlarımdan biri idi. Aramızdan ayrılalı yıllar geçti. Buna rağmen anıları canlılığını koruyor.

Neydi  bu anılar? Onu bizim açımızdan ölümsüz kılan nedir?
Hemen söyleyeyim. 
Çağatay Bey tanıdığım en erdemli veya eski deyişle en faziletli  insanlardan biri idi.

2 mart 2015 de GAU de gerçekleşen  Deniz ve Enerji Hukuku Sempozyumunda Taner Erginel in TebliğiDeniz Hukukunda bugün yaşadığımız sorunları anlayabilmek için baştan başlayarak konuları değerlendirmemiz ve aşama aşama günümüze  kadar gelmemiz uygun olacaktır.

KKTC Cumhurbaşkanlığı seçimi 19 Nisan 2015 tarihinde gerçekleşmek üzere. Geçen yıl 29 Haziran 2014 de yapılmış yerel seçimlerle birlikte Anayasa değişiklik önerileri de halkoyuna sunulmuştu. Bu önerilerin büyük oranda "hayır" oyuyla ret olması KKTC de ve KKTC ile ilgilenen herkeste  büyük şaşkınlık yarattı. Bu girişimin ve ortaya çıkan sonucun yasal etkileri oldu.  Arzu ederseniz bu sonucu inceleyelim ve karşı karşıya kaldığımız yasal durumu değerlendirmeye çalışalım.

Herkesin istenci yargılamanın adil olduğu bir ülkede yaşamaktır. Adil yargılama olan  bir ülkede yaşamanın  inanılmaz yararları  vardır. Buna karşılık adil yargılama olmayan veya  halkın adalete güvenini yitirdiği  bir ülkede yaşamak ise oldukça sıkıntılıdır.
 O zaman sormamız gerekiyor. KKTC de adil yargılama var mı?

Yargının Önemi
Genelde Yargının önemi konusunda fazla söz söylemeye gerek yoktur. Çünkü herkes bu konuda az, çok bilgi sahibidir. Bir ülkede Yargının kusursuz çalışmasının ne kadar önemli olduğunu hepimiz biliyoruz.  Toplum yaşamında halkın Yargıya güvenmesi, bir gün bir anlaşmazlığa düşüp  Mahkemelere başvurduğu  zaman adalet bulacağına inanması son derece önemlidir.

Türkçemizde güzel bir söz vardır. "Ateş düştüğü yeri yakar". Yargıç olarak çalıştığım yıllarda Mahkemelerde haksızlığa uğrayan ve acı içinde sürünen insanlar gördüm.  Çoğu kez sorunlarını anlatmakta büyük güçlük çekiyorlardı. Dinleyenler  ise çoğu kez onların sorunlarına ilgisiz kalıyordu.

Halil Erdim kardeşim tanıdığı kişilerin yaşam öykülerinin yer aldığı bir kitap yazdığını ve bu kitapta benim yaşam öyküme de yer vermek istediğini söyledi. Bu önerisinden dolayı kendisine teşekkür ederim. Yaşamım boyunca meydana gelen olayların ilginç bölümlerini sizlere anlatmaya çalışacağım.

Hukuk sürekli değişim içinde olan bir bilim dalıdır. Bunun nedeni toplumların sürekli değişmesidir. Bu değişim nedeniyle ihtiyaçlar değişmekte ve buna paralel hukukun da değişmesi gerekmektedir.
Bir toplumun ihtiyaçlarına uygun hukuk düzeni kurmak veya mevcut yasalarda değişiklik yapıp yeni ihtiyaçlara uyum sağlamak  kolay  değildir. Bu nedenle yasa yapımında  çaba gösterenlerin yaptıkları işi takdir etmek ve yapıcı eleştirilerle onlara  yardımcı olmak gerekir.

S: Anayasa Mahkemesi Üyeliği ve Başkanlığı yaptınız.  Anayasa değişiklik çalışmaları konusunda görüşlerinizi bizimle paylaşır mısınız?
C: Memnuniyetle. 1986 yılında Yüksek  Mahkeme Üyesi, 2002 yılında ise Yüksek Mahkeme Başkanı oldum. Emekliye ayrıldığım 2006 yılına kadar bu görevi yaptım.  Yıllar içinde birçok davaya baktım. Gözlemlerim ve tecrübelerim oldu. Görüşlerimi sizinle paylaşmaktan mutluluk duyacağım.

1 BÖLÜM
Uzun süren meslek hayatımda Denktaş Beyle birçok temasım oldu. Onu tanıma fırsatını buldum. Özellikle hukukçu kimliği konusunda diğer insanların bilmediği bilgilere sahip olduğumu sanıyorum.
Denktaş Bey varoluş mücadelesi veren Kıbrıs Türk Halkının lideridir ve uzun süre Yürütmenin başında olmuştur. Herkesin onunla ilgili söyleyecek çok anısı ve bilgisi vardır. Ben bir hukukçunun dikkatini çeken özelliklerini anlatmayı düşünüyorum. Hukuk alanında daha çok kamu oyunun bilmediği özelliklerini anlatmaya çalışacağım.

Halkımızı yakından ilgilendiren mazbata faiz ve icra konularında çeşitli yazılar yazdım. "Mazbata Affı" ve "Borç Nedeniyle Hapis Emri Verilebilir mi?" başlıklı yazı dizileri gazetelerde yayınlandı. Daha sonra Faiz ve Mazbata Mağdurları Komitesi "KKTC de Yaşanan Mazbata Faiz ve İcra Sorunları" başlıklı bir broşürümü üyelerine dağıttı. 

 "Maraşın Yasal Statüsü" başlıklı yazıma  çeşitli eleştiriler aldım. Yazıyı  çok beğenip yüceltenler olduğu gibi eleştirenler de oldu.

Söz konusu yazıda bazı saptamalar yapmıştım.

1)      Maraşın geçmişte Vakıf arazisi olduğu kesin bir gerçektir.
2)      Bu arazinin İngiliz döneminde yürürlükte olan "Ahkamül Evkaf" a aykırı olarak Rumlara geçtiği de kesindir.
3)      Şu anda uygulanmakta olan, Taşınmaz Mal Tazmin Komisyonu kanalıyla Kıbrısta mülkiyet sorununun çözülebileceği görüşü yanlıştır

Rum Yönetimi Başkanı Anastasiadis  Kıbrıs görüşmelerine başlarken daha ilk aşamada  bir jest olarak Maraşın Rum Yönetimine verilmesini istemiştir. Bu önerinin BM özel temsilcisi Downer tarafından Türk tarafına iletilmesi ciddiye alındığını,  Rum taleplerinin  uluslar arası kamuoyunda yer etmeye başladığını göstermektedir. Bu talebe karşı Türk tarafı resmi görüşünü tekrarlamış ve  bu konunun bütünlüklü bir anlaşmada dikkate alınabileceğini söylemiştir. Bu nedenle Maraş konusu bir süre için buz dolabına konmuştur.  Ancak  daha sonra tekrar ısıtılıp karşımıza  çıkarılma olasılığı büyüktür. Bu nedenle KKTC deki hukukçuların Maraş konusu üzerinde çalışması ileride yapılacak girişimlere karşı hazırlıklı olması yerinde olacaktır.

Yargıç ve avukat kardeşlerim KKTC hukuk usulünde yapılan son değişiklikleri tartışmaya devam ediyorlar. Bu tartışmalar, geçmişte KKTC yargısında yaşanan sorunların ve gerçekleşen değişimlerin genç hukukçular tarafından yeterince bilinmediği gerçeğini ortaya çıkarıyor. Acaba biz emekli hukukçular geçmişte olanları gençlere yeterince aktarabildik mi? Bu soruya olumlu yanıt vermek kolay değil. Bu nedenle tanık olduğum olayları, geçmişte gerçekleşen yasal tartışmalar ile değişiklikleri yazıya dökmeye ve genç hukukçularla paylaşmaya karar verdim.

Cezaevinde  ortaçağ görüntüsü
Geçen akşam televizyonda bir doktorun  hanımı eşinin borcundan dolayı hapse atıldığını anlattı. Televizyonda doktorun  eşi ve diğer faiz mağdurlarının şikayetlerini  dinlerken büyük üzüntü içine girdim, hatta  şok yaşadığımı söyleyebilirim.

KKTC Maliye Bakanlığı ülkemizde yaşanan faiz sorununu çözmeye karar vererek bir yasa taslağı hazırlamıştır. Bakanlar Kurulunda görüşülen bu taslak daha sonra kamuoyunun bilgisine getirilmiş ve tartışmaya açılmıştır.

Dünya Basın Konseyleri Birliği (World Association  of Press Councils) (WAPC) gazetecilik mesleğini geliştirme, gazetecilerin  sorunlarını çözme amacıyla kurulmuş derneklerin üye olduğu,  uluslararası bir Birliktir. Birliğe  üye olan Türkiye Basın Konseyinin başkanlığını uzun yıllar Sn. Oktay Ekşi yapmıştı. Kıbrıs Türk Basın Konseyi başkanlığını ise rahmetli dostum Sn. İsmet Kotak yapıyordu.

Uluslararası Adalet Divanı(UAD)'ın  22 Temmuz 2010 tarihli kararı Kosova'nın 17 Şubat 2008 tarihinde  bağımsız bir devlet olduğunu ilan etmesi üzerine Sırbistan,  Uluslararası Adalet Divanı(UAD)'a başvurmuş ve  kararın uluslararası hukuka aykırı olduğunu iddia etmişti. UAD, 22 Temmuz 2010 tarihinde  açıkladığı  tavsiye niteliğindeki görüş ile Kosova'nın  bağımsızlık ilanının  uluslararası hukuka aykırı olmadığına karar vermiştir. Bu karar  Kosova'yı tanımış olan 69  devlete moral destek sağlamıştır. Karardan sonra Kosova'yı tanıyan devletlerin sayısında artış olması beklenmektedir.

İşin başında Mahkemenin ismi konusunda ortaya çıkan karmaşayı  gidermemiz gerekiyor. AB (Avrupa Birliği) birçok konuda olduğu gibi mahkemesinin ismi konusunda da insanları şaşırtmıştır. Lüksenburgda oturum yapan, her AB ülkesinden bir yargıcın  görev yaptığı ve  AB hukuku konusunda en yetkili Mahkeme olan Avrupa Birliği Mahkemesi 1958 yılında kurulmuştu. İlk ismi Court of Justice of the European Communities (CJEC), yani Avrupa Toplulukları Adalet Divanı (ATAD) idi. Buna rağmen birçok yerde  Avrupa Birliği Adalet Divanı (ABAD) olarak anılıyordu. Diğer birçok yerde ise kısa ismiyle European Court of Justice (ECJ), yani Avrupa Adalet Divanı (AAD) olarak anılıyordu.

Hukukta her zaman farklı görüşler öne sürülür. Bu hukukun doğasında vardır. Bu nedenle değişik görüşlere saygı duymak gerekir. Herkes kendi yorumunu yapar ve kendi görüşünü söyler. Yargıda mahkemeler farklı görüşleri değerlendirerek bir tercih yaparlar ve kararlarını verirler. Diğer ortamlarda ise dinleyenlerin tercih yapması ve kendi görüşlerini oluşturması gerekmektedir. Hukukta bir kişinin "ille de benim görüşüm doğrudur" diye ısrar etmesi hatalıdır. Her görüşün haklı çıkma olasılığı vardır.

Bir toplum veya halkla ilgili sorabileceğimiz en önemli soru o halkın self determinasyon (kendi geleceğini belirleme) hakkı olup olmadığıdır. Acaba Kıbrıs Türklerinin kendi geleceklerini belirleme hakları var mı? Bu soruya herkes kendi siyasal eğilimleri doğrultusunda yuvarlak sözlerle yanıt verebilir. Fakat doğru olan yaklaşım bu değildir. Acaba uluslar arası hukuk bu konuda ne diyor? Bir toplum veya halkın kendi geleceğini belirleme hakkı olması ne anlama geliyor? Eğer Kıbrıs Türklerinin böyle bir hakkı varsa bu hakkın gereğini yerine getirip korumayı başarabiliyorlar mı? Yoksa bu hakkı yitirmekte midirler?